Het beleidsdoel Bevorderen recreatie, duurzame toerisme en sport is vastgesteld in het omgevingsbeleid. De uitwerking van dit beleidsdoel vind je via deze link .
Beleidsprestatie 7-2-1 Recreatie, sport en bewegen
De provincie wil dat mensen meer naar buiten gaan om te ontspannen, bewegen of sporten. De provincie zet daarom, samen met partners, in op een goed netwerk van gebieden, voorzieningen en bestemmingen voor sport en recreatie. Ook stimuleert de provincie activiteiten die gericht zijn op een grotere deelname van bewoners aan sport en recreatie, met name van hierin ondervertegenwoordigde groepen.
Wat hebben we bereikt?
De provincie moedigt het aan dat onze inwoners buiten zijn en bewegen. Dat kan zijn om te ontspannen of om actief bezig te zijn. We onderhielden onze eigen recreatievoorzieningen in Zuid-Holland en ondersteunden het beheer en ontwikkeling van gebieden van andere eigenaren. Hierdoor zorgden we ervoor dat de kwaliteit beter werd. Het groen is op een aantrekkelijke manier beter te bereiken, juist ook vanuit de stad. We verbeterden de aansluiting tussen de verschillende groenblauwe netwerken. Groenblauwe netwerken zijn groene en waterrijke gebieden of gebiedjes die door recreatieve routes met elkaar zijn verbonden. Zo krijgen we een aantrekkelijke overgang van stedelijk naar landelijk gebied. Recreatiegebieden, wandel-, fiets- en ruiterpaden, voorzieningen zoals (picknick)banken en sanitair worden steeds meer en steeds vaker gebruikt. Om die druk te verlagen, stelden we extra subsidiegeld beschikbaar. Daarmee wordt de kwaliteit van voorzieningen in recreatiegebieden aangepast en verbeterd naar de wensen van deze tijd.
Wat hebben we daarvoor gedaan?
Algemeen
Recreatie en toerisme hebben met elkaar te maken. Daarom hebben we beide onderwerpen samengevoegd in 1 subsidieregeling.
In maart vond de eerste netwerkdag Recreatie, Toerisme en Sport plaats. Er waren 2 centrale thema's: de gevolgen van klimaatverandering voor de vrijetijdssector en de samenhang tussen ruimte, wonen en vrijetijdsbesteding. We bespraken onder meer welke maatregelen we daar nu al voor kunnen nemen.
Beheer en ontwikkeling recreatiegebieden
- We spraken eerder af om verschillende natuur- en recreatieschappen tot en met 2025 te steunen met een begrotingssubsidie. Dat geld is voor het beheer van en het toezicht in de gebieden. De natuur- en recreatieschappen ontvingen daarom van ons in 2024 een subsidie. Verschillende andere eigenaren van recreatiegebieden kregen subsidie op basis van de Subsidieregeling beheer recreatiegebieden Zuid-Holland. Vanaf 2026 geldt deze regeling ook voor de natuur- en recreatieschappen. In 2024 ontwikkelden we hiervoor een nieuw normkostensysteem. We stelden aan Staatsbosbeheer eenmalig € 0,5 miljoen extra subsidie beschikbaar. Daarmee kan Staatsbosbeheer de vermindering van de kwaliteit tegengaan in verschillende recreatiegebieden waar ze eigenaar is en waarvoor ze van de Rijksoverheid geen inkomsten voor het beheer krijgt. Vlietland: het beheer van Vlietland is door Staatsbosbeheer uitgevoerd volgens de uitvoeringsagenda Provinciale Recreatiegebieden 2024 en het bosbeheerplan. Voor het verder ontwikkelen van Vlietland is begonnen met het project Kwaliteitsimpuls deelgebieden Vlietland. De eerste uitwerkingen zijn met de belangrijkste belanghebbenden besproken zoals de Vereniging Vrienden van Vlietland en Recreatiecentrum Vlietland B.V. Om overlast van zwerfafval tegen te gaan, zijn in Vlietland ondergrondse containers geplaatst. Ook zijn barbecueplaatsen gemaakt.
- Voor het kunnen realiseren van recreatiewoningen in Vlietland is een omgevingsvergunning nodig. De Omgevingsdienst Haaglanden heeft een verzoek van de ontwikkelaar hiervoor afgewezen. Het detailplan voor de uitwerking van de realisatie van de zicht- en geluidwerende voorzieningen langs de A4 is klaar. De aanbesteding is in 2024 gestart.
- Bos van Rhoon: het inrichtingsplan is vastgesteld voor een nog niet ingericht deel van het gebied.
- Bentwoud: eind november is het Uitvoeringsprogramma Bentwoud in het Bestuurlijk overleg Bentwoud vastgesteld. In het Uitvoeringsprogramma zijn verschillende maatregelen en projecten genoemd om het Bentwoud verder te ontwikkelen. Wensen en ideeën van de omgeving zijn in het participatietraject verwerkt. Dat is een van de redenen dat het programma de steun heeft van verschillende groepen.
- We stellen een nieuwe samenwerkingsovereenkomst op tussen de bij het Bentwoud betrokken overheden en mede-eigenaar Staatsbosbeheer.
Bevorderen groenparticipatie
Voor de programma's Mens en Natuur van het Instituut voor Natuureducatie (IVN) en het programma de Groene Motor van het Zuid-Hollands Landschap verleenden we subsidies voor 2025-2026. Eind 2024 was er een nieuwe openstelling voor het Groen doet Goed Programma 2025. Twee nieuwe partners zijn toegetreden tot het netwerk, Gouda en Westland. Er zijn nu 15 partners.
Ontwikkelen recreatief netwerk en beheer routestructuren
Het onderzoek naar de oprichting van een centrale werkorganisatie is klaar. Een centrale werkorganisatie regelt het beheer van (onder andere) wandel- en fietsroutes in heel Zuid-Holland, nu wordt het beheer van deze routes door verschillende organisatie uitgevoerd. Daardoor gebeurt het niet overal hetzelfde. Uit het onderzoek blijkt dat eigenaren van routes belangstelling hebben voor zo’n werkorganisatie. Een vervolgonderzoek is gestart om te kijken of deze werkorganisatie binnen de huidige budgetten haalbaar is. Wij steunden de routebeheerders van de routenetwerken. Dat deden we door het Routeplatform te organiseren. Dat is een overleg waar partijen kunnen afstemmen en kennis uitwisselen. Ook maakten we het tevredenheidsonderzoek Wandelnet naar wandelnetwerken mede mogelijk. We gaven onze jaarlijkse bijdrage aan de landelijke routebureaus voor wandelen en fietsen (Wandelnet en Landelijk Fietsplatform).
Met provinciale subsidie wordt in de gemeente Alphen aan de Rijn een nieuw stuk boerenlandpad aangelegd.
In 2024 vroegen we de ruitergroepen of de ambitiekaart uit het Ruiter- en menpadenplan 2019 nog aansloot. Met die informatie is de ambitiekaart bijgewerkt. De ambitiekaart kan gebruikt worden voor een gecoördineerde regionale aanpak.
Aan gemeenten en terreinbeheerders gaven we advies over beheer en aanleg van paden en over het ruiterpadenknooppuntensysteem. We droegen bij aan het laten varen van 4 recreatieve voet- en fietsveren in Zuid-Holland. We droegen bij aan een wandelduiker onder het spoor tussen Leiden en Utrecht. Met deze wandelduiker is de wandelverbinding langs de Dubbele Wiericke hersteld.
Met het geld voor de kwaliteitsimpuls Recreatie steunden we 9 projecten voor investeringen in bijvoorbeeld Langervelderslag, Staelduinse Bos en Bonnenpolder, Oude Uitslag op Voorne Putte en de mountainbikeroute in de Broekpolder. Ook steunden we een paar projecten voor waterrecreatie. Omdat er nog middelen en maatschappelijke behoefte was, is in februari 2025 een nieuwe subsidiemogelijkheid geopend.
Stimuleren sport en bewegen
We steunden in 2024 projecten die het sportief en recreatief bewegen in en rond de woonomgeving stimuleren. Via Team Sportservice Zuid-Holland steunden we ook veel kleinere initiatieven die gericht zijn op het versterken van het sport en beweegaanbod in de openbare ruimte. We ondersteunden diverse side-events bij grotere sportevenementen om daarmee het bewegen onder doelgroepen die minder dan gemiddeld bewegen te bevorderen.
We volgden de adviezen uit het Toekomstonderzoek Beweegvriendelijk Zuid-Holland uit 2023 en hebben we de bestaande subsidiemogelijkheden verlengd. Ook is het Beste Beweeginitiatief weer gekozen, deze keer met regionale voorrondes. Met deze verkiezing wordt het beste lokale initiatief dat inwoners in hun nabije omgeving in beweging brengt, in het zonnetje gezet en beloond.
In begin 2024 was er een evaluatie met het Jeugdfonds Sport & Cultuur. Op basis van de uitkomst besloten we om het fonds ook in 2024 financieel te steunen door het geven van subsidie. Het geld is bedoeld voor projecten die het fonds bekender maken bij de doelgroep. We zijn een nauwe samenwerking gestart met de Beweegalliantie. Dat is een landelijke netwerkorganisatie die zich inzet om méér mensen méér te laten bewegen. Hierbij fungeren zij als verbinder en aanjager.
Beleidsprestatie 7-2-2 Toerisme en recreatie in balans
Toerisme en recreatie zijn van belang voor ontspanning en brede welvaart, o.a. door bij te dragen aan de regionale economie en de instandhouding/ verbreding van het lokale voorzieningenniveau. Grote aantallen bezoekers die zich concentreren op één plek of in/ nabij kwetsbare gebieden kunnen echter ook negatieve effecten hebben. Wanneer de draagkracht van een gebied wordt overschreden, kan dit leiden tot een verminderde bezoekerservaring, schade en verstoring van de natuur, milieubelasting en problemen rondom mobiliteit. De provincie wil dat toerisme en recreatie in balans zijn met de omgeving met het streven dat toerisme en recreatie per saldo een positieve bijdrage leveren aan de inwoners van Zuid-Holland.
De provincie ondersteunt de ontwikkeling van welvarende, evenwichtige en duurzame toeristische bestemmingen met toeristisch-recreatief aanbod dat aansluit op de draagkracht en identiteit van het gebied. Verblijfsrecreatie biedt een belangrijke basis voor de ontwikkeling van toerisme en is daarmee onderdeel van de balansopgave. Het bestaande buitenstedelijke aanbod wil de provincie behouden voor recreatief gebruik. Daarnaast is er buitenstedelijk beperkte ruimte voor nieuwe ontwikkeling van recreatiewoningen. De ruimte die er is zal duurzaam benut moeten worden met het oog op wonen, werken, natuur, water en het behoud van agrarische functies. Nieuw verblijfsrecreatief aanbod moet o.a. passend zijn bij de toeristische vraag, de omgevingskwaliteit en de visie van de provincie en de regio. Permanente bewoning van recreatiewoningen en het toevoegen van tweede woningen beschouwt de provincie daarom als onwenselijke ontwikkelingen en worden dan ook uitgesloten.
Wat hebben we bereikt?
De provincie ondersteunde en stimuleerde de ontwikkeling van welvarende, evenwichtige en duurzame toeristische bestemmingen met toeristisch-recreatief aanbod dat aansluit op de draagkracht en identiteit van het gebied. We droegen bij aan recreatie en toerisme in balans door middel van kennisontwikkeling en kennisdeling en een meer gerichtere inzet van de subsidieregeling toerisme Zuid-Holland. Het beleid is aangescherpt binnen de herziening van de omgevingsvisie 2024.
Wat hebben we daarvoor gedaan?
Bevorderen duurzame toeristische bestemmingen
De bestaande subsidieregeling is aangescherpt. De regeling richt zich nu vooral op duurzaam toerisme en het ontlasten van drukke toeristische plekken. Daarbij stimuleren we projecten die bijdragen aan een positieve impact op de bestemming, omgeving en inwoners. Er zijn 15 projecten ondersteund die bijvoorbeeld bijdragen aan het spreiden van bezoekers, het oplossen van knelpunten in bezoekersstromen en het verduurzamen van het toeristische aanbod. We besloten om een aanvullende subsidie open te stellen om meer goede projecten te mogelijk te maken.
Naar aanleiding van een provinciale verkenning, is er een netwerk rond regeneratief toerisme gestart om een andere aanpak en kijk op toerisme te stimuleren in Zuid-Holland. Regeneratief toerisme gaat een stap verder dan ‘duurzaam toerisme’. Het gaat daarbij om de optelsom van negatieve impact verwijderen, verminderen en compenseren én het maken van een positieve impact. Eén positieve actie is dus niet voldoende om een initiatief netto positief of regeneratief te kunnen noemen. De netto positieve impact is daarbij afhankelijk van de lokale context, de behoeften vanuit de locatie en de lokale gemeenschap.
Samen met Kennis Zuid-Holland begonnen we een toekomstonderzoek ‘Bestemming in balans’ om te onderzoeken wanneer er sprake is van balans of onbalans, en of we dit op basis van objectieve data in beeld kunnen brengen. Daarbij wordt gekeken naar een standaard manier van meten, zodat we meetgegevens binnen Zuid-Holland kunnen vergelijken. Dit onderzoek is klaar in 2025.
Voor het Nationaal Park Hollandse Duinen (NPHD) is een Natuur- en recreatieprofielenkaart gemaakt, op basis van een nieuwe systematiek die zorgt voor beter inzicht. Op de kaart staat informatie over kwetsbare natuur en over de recreatieve zonering binnen natuurgebieden. Dat helpt in de discussie over gewenst en verantwoord bezoekersmanagement. De kaart is in juni gedeeld met alle belanghebbenden en is gepresenteerd tijdens de netwerkbijeenkomst van NPHD. Ook droegen we bij aan de gedragscampagne voor de NPHD. Doel van de campagne is om inwoners en bezoekers bewust te maken van hun gedrag en hen na te laten denken hoe zij kunnen bijdragen aan de zorg voor het Nationale Park.
We steunden verschillende onderzoeken en verkenningen naar manieren om de bezoekers van Kinderdijk beter te verspreiden. Er was bijvoorbeeld een passantenonderzoek en er is een ‘kansenkaart Alblasserwaard’ gemaakt om de bezoekers aan Kinderdijk langer in de regio te houden, zodat de regionale economie optimaal kan profiteren van het Werelderfgoed.
Met het vrijetijdsnetwerk van provincies stelden we een gezamenlijke ‘IPO Position Paper recreatie en toerisme’ op. De position paper beschrijft de opgaven die de provincies belangrijk vinden. Dit geeft richting aan de projecten die we gezamenlijk willen oppakken, en de onderwerpen waarop we afstemming zoeken met andere partners, waaronder het Rijk.
Samen met Platform Groene Hart, de provincies Noord-Holland en Utrecht en de ANWB gaven we een opdracht aan een adviesbureau voor het uitwerken van gezamenlijke, ruimtelijke uitgangspunten voor de ontwikkeling van recreatie en toerisme in het Groene Hart. Aanleiding zijn de opgaven op het gebied van water, bodem, landbouw, klimaat en biodiversiteit die zorgen voor grote veranderingen. Dit zal invloed hebben op de recreatie en toerisme. Recreatie en toerisme kunnen daarbij als middel worden ingezet voor deze opgaven en zo bijdragen een duurzame en aantrekkelijke leefomgeving.
Omvormen recreatieparken
Voor verblijfsrecreatie is het afwegingskader ’Permanente bewoning recreatiewoningen’ aangepast voor verschillende recreatieparken. We hielden contact met gemeenten waar vraagstukken spelen over een functiewijziging van recreatiewoning naar permanente woning.