Beleidsdoel 4-1 Toekomstbestendig economisch vestigingsklimaat

Innovatie zorgt voor nieuwe, duurzame en digitale oplossingen voor maatschappelijke opgaven. De overgang naar een duurzame, digitale en inclusieve economie moet plaatsvinden door en mét het bedrijfsleven. Daarom ondersteunen we vernieuwende mkb’ers (midden- en kleinbedrijven) met hun innovatieprojecten. Maar de provincie steunt ook de algemene economische omgeving waarbinnen bedrijven vernieuwen en ondernemen. Dat heet de innovatie-infrastructuur . Zo komen er nog meer verbeteringen en worden de omstandigheden beter waarin bedrijven zich willen vestigen of verder groeien. Het is belangrijk dat onze economie weerbaar is en klaar voor de toekomst. We willen een sterk kennis- en innovatie-ecosysteem, dat betekent dat we zorgen voor goede onderlinge samenwerking en het delen van kennis om te kunnen innoveren. Dat gebeurt onder andere via campussen en fieldlabs.

Om de doelstellingen rondom innovatie te bereiken, stelden we deze succesvolle regelingen in 2024 opnieuw open:

• Subsidieregeling Campussen Zuid-Holland. Dit is voor kansrijke initiatieven binnen de TU Delft Campus, het Leiden Bio Science Park en de NL Space Campus. De provincie stelde in 2024 € 2,6 miljoen beschikbaar. Er zijn 2 voorstellen voor NL Space Campus, 3 voor de TU Delft en 2 voor het Leiden Bio Science Park ingediend. Voor een deel van de aanvragen loopt de beoordeling nog.
• Het geld voor het programma ‘Kansen voor West III’ (KvWIII) komt voor een groot deel uit het Europese Fonds voor Regionale Ontwikkeling (EFRO). Dit programma is er om de regionale economie in de Randstad (West-Nederland) een impuls te geven. Ook de provincie en het Rijk dragen bij. De provincie stelt indien nodig ook nog eigen middelen beschikbaar om goede projecten door te laten gaan (‘cofinanciering’). Met dat geld wil de provincie zorgen voor extra sturing , gebruik en effect van deze EU-middelen. De middelen worden ingezet voor de doelstellingen van de provincie voor de innovatie-infrastructuur, zoals voor fieldlabs.  Zie ook de details onder het kopje ‘Europese netwerken’.

• Versterking van het ‘Life Science and Health-cluster’ . In 2024 investeerden we € 0,6 miljoen in onder andere het incubator-programma van het Erasmus MC. In het incubator-programma krijgen jonge, startende bedrijven de mogelijkheid om zich in een paar jaar snel te ontwikkelen. Het geld is bedoeld voor betaalbare laboratorium- en kantoorruimte, advies, coaching en toegang tot een netwerk van professionals. Met de investering kan het Erasmus MC het incubatorprogramma uitbreiden. Zo kunnen meer bedrijven op een nog betere manier begeleiding krijgen. Ook stelden we geld beschikbaar voor 3 andere programma’s: het programma RegMedXB voor regeneratieve medicijnen, de exploitatie van YES!Delft en voor de Zorginnovatiehub Den Haag . De kosten zijn samen ongeveer € 0,7 miljoen. 
• Versterking van de ‘industriële witte biotechnologie’ (technologie op basis van biologische processen, gericht op toepassing in de industrie) en het eiwitcluster (een groep bedrijven die werken aan de ontwikkeling van alternatieve eiwitten) in Zuid-Holland. We gaven een exploitatiebijdrage aan de Biotech Campus Delft (€ 0,2 miljoen). Verder is in 2024 is het netwerk Protein Port, een netwerk van bedrijven die werken aan de ontwikkeling van alternatieve eiwitten) opgericht. Het netwerk brengt onderzoekers, ondernemers, investeerders en overheden samen om samen te werken aan alternatieve eiwitten. Dit netwerk ontving € 0,1 miljoen. Inmiddels investeert ook private partij ASR Dutch Science Park Fund voor meer jaren mee in de Biotech Campus Delft. In 2024 is begonnen met de bouw van het wereldwijde hoofdkantoor voor onderzoek en ontwikkeling (research & development ofwel R&D) van DSM-Firmenich in Delft. Daarnaast hebben we geholpen bij het organiseren van het Seagriculture congres in Rotterdam, hebben we onderzoek betaald naar, en een netwerk ondersteund rond ‘aquatische gewassen’, dat zijn planten die in of op water groeien, zoals zeewier, eendenkroos en algen. Ze hebben weinig ruimte en geen mest of pesticiden nodig, zuiveren het water en nemen CO ₂ op. Deze gewassen groeien snel en zijn een duurzame bron voor voedsel, veevoer, bioplastics en biobrandstof (biobased, pharma en food toepassingen).
• Versterking van het ‘Aerospace-cluster’. In 2024 stimuleerden we de verdere ontwikkeling van de NL Space Campus in Noordwijk. We verleenden een exploitatiesubsidie aan de campusorganisatie van € 0,3 miljoen. Dat geld was onder meer voor het ondersteunen van het netwerk van bedrijven die bezig zijn met de ontwikkeling en productie van ruimtevaartproducten, hun toeleveranciers, hun klanten en alle organisaties die ze helpen (banken, overheden, adviseurs etc.), ofwel het ‘innovatie-ecosysteem’, het realiseren van gedeelde faciliteiten (zoals laboratoria, zogenaamde ‘clean rooms’) en het stimuleren van lokale activiteiten van de kennispartners zoals lessen voor studenten, presentaties door onderzoekers. Ook begon de bouw van het Cometlab. Het Cometlab is een onderzoeks- en ontwikkelfaciliteit op de campus. Er is € 1,1 miljoen via de subsidieregeling campussen beschikbaar gemaakt (zie de tekst onder innovatie infrastructuur versterken door de ontwikkeling van campussen en fieldlabs te versnellen). Er is in totaal € 0,3 miljoen minder uitgegeven dan begroot. De oorzaken:
  • Het project SCN Avatar op NL Space Campus loopt langer door. Daarom verantwoorden we een deel van de activiteiten in 2025 en 2026 in plaats van in 2024.
  • Om NL Space Campus nog verder te verbeteren, zijn 2 nieuwe projecten ingediend bij de subsidieregeling Campussen. In de afgelopen tijd zijn de subsidies toegekend. De projecten starten in 2025 en niet eind 2024.

Om de doelstellingen te halen die staan onder Algemeen, stelden we de volgende succesvolle regelingen in 2024 opnieuw open. We voerden we de volgende programma’s uit:

Subsidieregeling mkb Innovatiestimulering Topsectoren (MIT): de provincie en het Rijk stelden geld beschikbaar voor het vernieuwende mkb in alle sectoren in Zuid-Holland. Zo droegen we onder andere bij aan een circulaire, digitale en inclusieve economie. In 2024 investeerden we in totaal € 11 miljoen (€ 5 miljoen van de provincie en € 6 miljoen van het Rijk) in 165 vernieuwende mkb’ers. Het ministerie van Economische Zaken verdubbelde elke euro die de provincie in deze regeling stopte. En de aanvragers moesten zelf ook andere investeerders vinden. Dat leverde in totaal € 30 miljoen aan innovatiekracht op voor het vernieuwende mkb.

Subsidieregeling mkb-Deals: dit zijn regelingen van gemeenten, werkgeversorganisaties en de provincie samen. Het doel is om mkb’ers te steunen bij digitalisering, bij verduurzaming en bij het invoeren van vernieuwingen. In 2024 stelden we hiervoor € 0,7 miljoen beschikbaar. Met dat geld zijn 5 mkb-deals gesloten.

Breed mkb: we namen een samenhangend pakket van initiatieven op in het Uitvoeringsprogramma Breed mkb Zuid-Holland. Doel: het versnellen van de duurzame en digitale transitie in het mkb. We keken hoe we het breed mkb konden steunen binnen elke opgave van het domein Economie, bijvoorbeeld op het gebied van ruimte voor ondernemen of circulaire economie. Het budget hiervoor van € 0,3 miljoen is bijna helemaal toegekend.

Vroege Fase Financiering (VFF): we gaven drie jaar geleden een provinciale subsidie van € 2 miljoen aan InnovationQuarter (IQ). IQ heeft een investeringsfonds voor VFF dat UNIIQ heet. UNIIQ beheert het subsidiegeld. UNIIQ helpt regionale ondernemers om hun vernieuwing sneller naar de markt te brengen. In 2024 ontvingen 8 ondernemers in energietransitie, AI en medische technologie een Vroege Fase Financiering.

Innovatieteam: in 2024 werkten we via het Startup in Residence Intergov programma (SiR Intergov) samen met innovatieve mkb’ers aan zes concrete oplossingen voor maatschappelijke vraagstukken. Impact in cijfers: 1.500 ondernemers betrokken en 150 projecten uitgevoerd waarvan 35% een verder vervolg krijgt . SiR Intergov wordt door de Europese Commissie gezien als een voorbeeld voor overheden in Europa. Via SiR Intergov komen er praktische oplossingen voor maatschappelijke thema's zoals energietransitie, digitale economie en ondermijning. SiR Intergov koppelt overheid en ondernemers. Daarbij gaat het steeds meer om  grotere, meerjarige projecten.
Het Innovatieteam stimuleerde ook het vernieuwingsgericht inkopen. Dat betekent dat de inkoop niet gericht was op het vervangen van bestaande producten en diensten, maar op het verkrijgen van nieuwe oplossingen voor de vraagstukken waar de bestaande producten en diensten voor werden ingezet. Ook organiseerden we sessies met experts over tokentechnologie in Energie, Handel en Finance. Tokentechnologie wil zeggen dat het niet gaat om fysieke bezittingen van een bedrijf (bijvoorbeeld machines), maar digitale (zoals blockchain).

De provincie stelde meerdere subsidieregelingen open binnen het lopende programma Kansen voor West. Dat programma gebruikt EU-fondsen (zie ook onder het kopje Innovatie infrastructuur versterken door de ontwikkeling van campussen en fieldlabs te versnellen).

• Met één van de openstellingen in het voorjaar van 2024 stelden we geld beschikbaar voor de Innovatieprogramma’s ‘ZorgTech’ en ‘Energie & Klimaat’. Het ging om € 3 miljoen, waarvan € 1,9 miljoen aan geld van de provincie. 

• Met een andere openstelling kwam geld beschikbaar voor voucherregelingen (vouchers zijn een soort tegoedbonnen) voor campussen en fieldlabs. Met de vouchers kon het mkb makkelijker gebruik maken van de innovatie-infrastructuur zoals campussen en fieldlabs, omdat de kosten lager zijn voor bedrijven dan wanneer ze zelf een test zouden moeten betalen We stelden € 4,3 miljoen beschikbaar. Dat bedrag was een combinatie van EFRO-middelen (Europees Fonds voor Regionale Ontwikkeling) en geld van het Rijk.

• De openstelling van november 2024 ging om grote innovatieprojecten. De provincie stelde in totaal € 5,0 miljoen beschikbaar (EFRO-middelen en geld van het Rijk). In totaal werd voor het volledige bedrag subsidie aangevraagd. De beoordeling van de aanvragen loopt nog.

• Eind 2022 ging de regeling open voor steun vanuit de Provincie voor projecten die in aanmerking komen  voor de Europese Interregprogramma’s (‘cofinanciering’). De provincie stimuleert dat regionale partners aan deze programma’s meedoen. De regeling duurt een aantal jaar en loopt tot en met december 2025 (€ 2,4 miljoen). Eind 2024 vroegen meer dan 10 Zuid-Hollandse organisaties samen al ruim € 1,8 miljoen subsidie aan. Daarvan kwam € 1,2 miljoen van de provincie.

InnovationQuarter (IQ) is de regionale ontwikkelingsmaatschappij van Zuid-Holland. IQ zet zich in voor het duurzaam sterker maken van de economische structuur. In 2024 investeerde IQ in vernieuwende bedrijven, ondersteunde mkb’ers en haalde buitenlandse bedrijven naar onze regio. Voor deze taken gaven we zo'n € 2,1 miljoen aan IQ als bijdrage aan de vaste kosten voor uitvoering hiervan.

Om de doelstellingen te halen die onder Algemeen worden genoemd stelden we de Subsidieregeling Regionale Netwerken voor innovatie in Zuid-Holland (RNIZ) opnieuw open. Met de subsidieregeling willen we netwerken van ondernemers die nieuwe producten en diensten ontwikkelen of juist zoeken ondersteunen. In 2024 stelden we € 1,5 miljoen beschikbaar voor deze innovatienetwerken, en wel voor netwerken op de thema’s. Digitalisering: Quantum (heel snelle en krachtige computers) en ‘Semicon’ Industrie (halfgeleiders, een belangrijk bestanddeel van computerchips); en Industriële Biotech: Aquatische Gewassen (bijvoorbeeld zeewier, eendenkroos of algen). 5 netwerken vroegen voor in totaal € 1,7 miljoen aan. Het beoordelingsproces loopt nog.

Overig

• De Groeiagenda Zuid-Holland is sinds 2021 de gezamenlijke, regionale agenda van bedrijven, kennisinstellingen en overheden in Zuid-Holland. De Groeiagenda richt zich op toekomstbestendige, economische ontwikkeling. Met de Groeiagenda zetten we ons ook in 2024 in voor regionale samenwerking. We brachten samen de economische ontwikkeling onder de aandacht bij het Rijk. En we deden gezamenlijk   aanvragen bij het Nationaal Groeifonds (NGF). We gaven ongeveer € 0,1 miljoen uit aan de procesbegeleiding van 2 nieuwe aanvragen bij het fonds en regiodeals. We zetten ons in 2024 vooral in   voor de eerder toegekende middelen uit onder andere het NGF.
• De provincieorganisatie wil   de overgang naar een duurzaam en circulair Zuid-Holland te versnellen. Dat doet de provincie onder meer met ACCEZ, Accellerating Circular Economy in Zuid-Holland. ACCEZ richt zich vooral op de grote transities in de land- en tuinbouw. In 2024 rondde ACCEZ twee projecten af voor verduurzaming in de Duin- en Bollenstreek en rond watervraagstukken in het Westland.

• We doen mee in het platform Duurzame Glastuinbouw. Samen met partners ontwikkelden we projecten om de waterkwaliteit te verbeteren. We keken hoe we deze projecten konden financieren binnen het ZH-PLG en / of bestaande subsidieregelingen of andere middelen. Deze projecten vonden onder meer plaats in de Greenports Boskoop en Duin- en Bollenstreek. Een deel van deze projecten valt onder het ZH-PLG.  Een deel van deze projecten ontvangt geld dat is vrijgemaakt voor verbeteren van de waterkwaliteit ten behoeve van de KaderRichtlijn Water (KRW).
• In 2024 sloten we een convenant af met bedrijven en bewonersorganisaties voor de modernisering in de Broekpolder. In Oranjepolder (Greenport West Holland) en Baan- en Sotaweg (Greenport Aalsmeer) zetten we geld in voor de modernisering van het teeltareaal.  Ook verkenden we samen met partners binnen Greenports Nederland de mogelijkheden voor gebiedsontwikkeling in de (glas)tuinbouwgebieden. Die ontwikkeling draait om moderniseren en toekomstbestendig maken van het teeltaeraal.

• Via begrotingssubsidies droegen wij ook in 2024 financieel bij aan de regionale Greenports en Greenports Nederland. Met deze subsidies versterken we het netwerk tussen overheid, bedrijfsleven en kennisinstellingen zodat we goed kunnen samenwerken. Dit heet ook wel het triple helixniveau.
• In 2024 was de provincie aanwezig op de Grüne Woche en op de Fruit Logistica, beide in Berlijn. Op deze beurzen hebben we ontmoetingen gehad met het Nederlandse tuinbouwnetwerk en afspraken gemaakt over gezamenlijke acties, bijvoorbeeld het komen tot een deal voor robotisering met het Rijk. We namen deel aan bijeenkomsten voor Vers op het Spoor in Brussel en Madrid. Op deze bijeenkomsten deden we een oproep om met ons samen te werken aan het realiseren van een treinverbinding voor verse producten die nu nog per vrachtwagen vervoerd worden. In Nederland waren we op de GreenTech, een beurs gericht op de nieuwste tuinbouwtechniek, en Plantarium, waar de Boskoopse kwekers hun nieuwste producten presenteren.
• We gingen door met onze steun aan het Innovatiepact van Greenport West-Holland, door cofinancieringsbijdragen van de provincie aan vernieuwingsprojecten voor circulair, duurzaamheid en digitalisering. In het Innovatiepact zitten vernieuwingsprojecten op het gebied van circulaire verpakkingen, duurzaamheid en digitalisering. Er is bijvoorbeeld het fieldlab Vertical Farming waarbij tests worden gedaan om bijvoorbeeld de energiekosten van vertical farming omlaag te krijgen. De Greenport Horti Campus richt zich op de samenwerking tussen de 3 campuslocaties binnen de Greenport West-Holland en het project Circulair Teeltmateriaal en Verpakkingen houdt zich bezig met het terugdringen van gebruik van kunststoffen in de tuinbouw. Begin maart 2025 is het nieuwe Innovatiepact ondertekend.
• Ook binnen de Greenports Duin- en Bollenstreek, Boskoop en Aalsmeer droegen we bij aan projecten die helpen om het toekomstig en duurzaam verdienmodel van de tuinbouw werkelijkheid te maken, bijvoorbeeld op het gebied van verminderen van gebruik van gewasbeschermingsmiddelen.
•  In 2024 pasten we ons omgevingsbeleid aan. We hebben onze maatregelen logischer gebundeld en de focus scherper neergezet, gericht op verduurzaming van het tuinbouwcluster en het behouden van de concurrentiepositie.
• We droegen in juli 2024 de extractenbibliotheek 'Dutch Extract Library’ over aan de Universiteit Leiden. Deze bibliotheek met plantenextracten van tuinbouwgewassen was sinds eind 2019 in eigendom van de provincie.

• In 2024 continueerden we het EnergieAkkoord Greenport West-Holland 2021-2025. Met het EnergieAkkoord wordt met 50 partners uit de tuinbouwsector, overheden en kennisinstellingen gewerkt aan een klimaatneutrale glastuinbouw in 2040. Daarbij ondersteunden we de realisering van geothermieboringen waardoor aardwarmte beschikbaar komt voor glastuinbouw voor duurzame verwarming en de ontwikkeling van regionale warmtesystemen in de glastuinbouwclusters. Daarnaast zet de provincie zich in om afspraken te maken over aansluitingen van glastuinbouwclusters in Greenport West-Holland op de hoofdtransportleiding voor warmte: WarmtelinQ. Onder andere door met de partijen, Greenport West-Holland, Havenbedrijf Rotterdam en WarmtelinQ, te onderzoeken hoe de restwarmteketen voor de glastuinbouw vorm zou moeten krijgen. Dit doen we door relevante partijen samen te brengen in bijeenkomsten. Dit heeft geleid tot een intentieverklaring over de verkenning naar de inzet van restwarmte van de Maasvlakte richting Westland en Voorne-Putten, die ook door de provincie is ondertekend.  
• In 2024 ging gedeputeerde Meindert Stolk onder begeleiding van een ambtelijke delegatie en gezamenlijk met Zuid-Hollandse tuinbouwbedrijven naar China. De aanwezigheid van de provincie had tijdens deze missie als doel om voor handelsbevordering voor de Zuid-Hollandse bedrijven in China te zorgen. Naast het bezoeken van China ontvingen wij verschillende delegaties uit Marokko, Japan, Denemarken en China. Hierbij werd de triple helix samenwerking binnen de Greenports toegelicht en werd kennis gedeeld over de Zuid-Hollandse tuinbouwsector.

In 2024 hebben we binnen deze beleidsprestatie het volgende gedaan:

• Er is verder gewerkt aan de uitvoeringsagenda 1.0 NOVEX Rotterdamse haven. De agenda is gebaseerd op het Ontwikkelperspectief NOVEX Rotterdamse haven, dat in december 2023 is vastgesteld. De uitvoeringsagenda richt zich op drie hoofddoelen: de transitie van de haven, het versterken van de metropoolregio, en het verbeteren van de balans met de leefomgeving. Het is een strategisch document dat de transitie van de Rotterdamse haven naar een duurzaam en toekomstbestendig haven- en industriecomplex in 2050 beschrijft. Op basis daarvan werkten we samen met de partners, zoals Rijk en gemeenten verder aan de uitvoerings- en investeringsagenda voor het gebied. We keken vooral naar de ruimtelijke vraagstukken en milieu-ruimtelijke vraagstukken rond de overgang van de haven. Dat betekent dat we onderzochten naar hoe we de beschikbare ruimte in de haven in de toekomst kunnen gebruiken.
• We droegen bij aan de instandhouding van het Maritime Delta netwerk. Dat is een maritiem samenwerkingsverband met als doel een gebundelde inzet voor het behoud en versterking van het Zuid-Hollandse maritieme cluster. De partners van dit netwerk zijn gemeentes (zoals Rotterdam en de Drechtsteden), bedrijven zoals Huisman en kennisinstellingen zoals het DaVinci college.
• Met de partners uit het Maritime Delta netwerk steunden we innovatieprojecten. Een van die projecten bijvoorbeeld stimuleert de circulariteit binnen de maritieme sector. Dat wil zeggen alle bedrijven die zich richten op scheepsvaart, zoals scheepsbouw, installatietechniek en services. Ook leverden we een bijdrage aan de uitvoering van de Sectoragenda Maritieme Maakindustrie. Dat is een nationale agenda die zich richt op behoud en versterking van de Nederlandse maritieme sector en waarvoor het Rijk de hulp van de provincie heeft gevraagd.
• In april 2024 zetten we een subsidieregeling open binnen het programma Kansen voor West III. Het ging om in totaal € 6,2 miljoen voor projecten die de circulaire industrie in het Rotterdamse haven industrieel complex steunen. Deze openstelling richtte zich speciaal op projecten voor het verwerken van afvalstromen tot nuttige grondstoffen.

• Cyperweerbaarheidscentra zijn zoals de naam al zegt centra waarin wordt gewerkt aan de cyberweerbaarheid. Deze centra zijn sectoraal georganiseerd en er zijn nu 3 van. Ze hebben samen 30 aangesloten organisaties en 122 aangesloten deelnemers. Elk centrum houdt zich bezig met een bepaalde sector. De provincie steunde de 3 centra via The Hague Securitydelta, HSD. Het vierde centrum richt zich op cyberweerbaarheid voor de maakindustrie. Deze vierde is in 2024 gelanceerd en heeft 12 partners.
• We stimuleerden gemeenten om cyberweerbaarheid binnen hun gemeente op de kaart te zetten, ook voor ondernemers. En daarmee inwoners bewust te maken van cybercriminaliteit. 17 gemeenten deden mee aan de maand van de cybercampagne.  
• Hebben technologische ontwikkelingen zoals Quantum invloed op de cyberweerbaarheid van ondernemingen? Het onderzoek daarnaar startte in 2024.

• Quantumtechnologie is een verzamelnaam voor technologieën die gebruik maken van eigenschappen uit de quantummechanica, zogenaamde superpositie en verstrengeling van deeltjes. In 2024 openden drie Zuid-Hollandse Quantum fieldlabs. Het geld daarvoor kwam onder meer van de provincie en van de de partij QuantumDeltaNL welke het landelijke groeifondsgeld beheert.  De provincie steunt het Actie Plan Quantum Zuid-Holland. Het is een organisatie die activiteiten organiseert om betrokkenen samen te brengen. Het Actie PLan ondersteuning het quantum ecosysteem in Zuid-Holland. 
• Innovatieve Connectiviteit omvat alle vernieuwde en verbeterde vormen van communicatie. We steunden fieldlabs zoals Unmanned Valley, The Green Village en Tomato World als innovatieve testlocaties voor 5G. Verschillende bedrijven gebruikten deze testlocaties. We steunden voorstel voor het groeifonds ‘Future Network Services’. Dat groeifonds houdt zich bezig met innovatieve communicatie zoals 6G. Het voorstel is goedgekeurd en het groeifonds is opgestart.
• Immersive Tech is een verzamelnaam voor alle technologieën waarbij een werkelijkheid wordt gesimuleerd. We deden een onderzoek naar de invloed van Immersive Tech. Het onderzoek maakte duidelijk dat er kansen zijn voor deze innovatieve technologie in Zuid-Holland. Samen met de gemeente Rotterdam stelden we iemand aan die startte met de opbouw van het ecosysteem SHINE, het netwerk rondom startups in de Immersive Tech sector. We steunden Immersive Tech start-ups.  We zorgden ervoor dat ze aandacht hadden op de internationale Immersive Tech Week (ITW).

• Met 8 bouwstenen geven we invulling aan de nieuwe strategie ‘Samen bouwen aan een Circulair Zuid-Holland’. Die bouwstenen zijn 1. inclusieve transitie, 2. circulaire innovatie (naast technologische ook sociale en systeeminnovatie), 3. coalities en netwerken, 4. ruimte, 5. circulaire organisatie, 6. financiering en subsidies (bestaande financierings- en subsidiemogelijkheden meer toespitsen op de circulaire transitie), 7. beleid en monitoring en 8. vergunningen, toezicht en handhaving.   

• Rond de thema’s biobased bouwen, herbuikbare bekers en natuurlijke reststromen zijn netwerken waarin vernieuwers onderling contact houden en informatie uitwisselen. Biobased bouwmateriaal is afkomstig van hernieuwbare en organische grondstoffen. Natuurlijke reststromen zijn reststromen uit het openbaar groen. Deze netwerken bouwden hun ambities en agenda’s verder uit in 2024. Een nieuw netwerk voor bedrijfsverpakkingen ging van start: HerPakt. Netwerken bestaan o.a. uit kennisinstellingen, start- en scale up's, overheden. In de netwerken worden samenwerkingen aangegaan, doorbraakprojecten opgestart, ervaringen en informatie uitgewisseld.  De provincie faciliteert de netwerken door een procesbegeleider beschikbaar te stellen.
• We bouwden de ondersteuning voor gemeenten uit. We organiseerden een Circulair event voor gemeenten. Hier konden gemeenten ervaringen uitwisselen, van elkaar leren en regionale samenwerkingen aangaan. Daarnaast steunden we de gemeenten met circulariteit-nieuwsbrieven en de intergemeentelijke ‘Communities of Practice’. Gemeenten konden hier van elkaars maar ook de provinciale aanpak leren. Op initiatief van de provincie kwam het wethoudersnetwerk een paar keer bij elkaar en groeide naar 33 deelnemers. In het Groene Hart is met provinciale steun een actieplan Circulair Groene Hart gestart. Daarmee wordt versnelling gegeven aan de circulaire transitie in het Groene Hart.
• Met subsidie van de provincie werden 4 doorbraakprojecten over ‘retoursystemen voor herbruikbare verpakkingen’ mogelijk. Doorbraakprojecten zijn projecten die bijdragen aan de systeemverandering die nodig is om de circulaire transitie verder te brengen.

Om de hiervoor genoemde resultaten te bereiken hebben we diverse instrumenten ingezet. We hebben onder andere ons Omgevingsbeleid geactualiseerd, subsidies verstrekt, ambassadeurs ingezet en kennis en informatie verzameld en gedeeld.

Om de beleidsprestatie te realiseren, stelden we de volgende subsidieregelingen in 2024 open:

• Planvorming Bedrijventerreinen (€ 0,5 miljoen). We ontvingen 33 aanvragen.
• Verduurzaming Bedrijventerreinen (€ 2,5 miljoen). We ontvingen 11 aanvragen en 3 projecten startten.
• Planvorming Detailhandel (€ 0,35 miljoen). We ontvingen 20 aanvragen.

Evaluatie en aanpassing subsidieregelingen
Voor ‘planvorming bedrijventerreinen’ is het hele budget toegekend aan 33 projecten. Vanuit de subsidieregeling ‘planvorming detailhandel’ steunden we 20 projecten. Dat budget is niet volledig toegekend. Voor 2025 verlagen we daarom het subsidieplafond. Dat is het bedrag dat maximaal beschikbaar is voor een subsidieregeling. De subsidieregeling ‘verduurzaming bedrijventerreinen’ is niet volledig toegekend. We voerden een evaluatie uit naar de subsidieregelingen. Daaruit wordt duidelijk dat er wel behoefte is aan de regelingen. De regelingen sluiten alleen niet meer aan bij de huidige praktijk. Ondernemers hebben bijvoorbeeld te maken met overbelasting van het elektriciteitsnet. Daarom zijn er investeringen in slimme oplossingen nodig, zoals in energiehubs. Dat zijn locaties waar bedrijven, woningen of andere gebruikers samen energie opwekken, opslaan en verdelen. Dit zorgt voor een efficiënter gebruik van duurzame energie, zoals zonne- of windenergie, en helpt om pieken in het elektriciteitsnet te voorkomen. Energiehubs maken de energietransitie sneller en duurzamer door vraag en aanbod lokaal beter op elkaar af te stemmen. De evaluatie leverde een aantal voorstellen op voor aanpassingen. Deze aanpassingen voeren we door in de nieuwe regelingen. De aanpassingen betreffen zowel de hoogte van de maximale subsidiebedragen als de inhoudelijke onderwerpen waarvoor in 2025 subsidie kan worden aangevraagd.  

Oude subsidies bedrijventerreinen
In 2024 rekenden we de herstructureringssubsidie van € 3,8 miljoen af voor het Citadelterrein in Hendrik-Ido-Ambacht. Die subsidie was verleend in 2012. Eind 2023 was al duidelijk dat niet alle activiteiten die waren afgesproken, konden worden uitgevoerd. Daarmee viel al € 1,4 miljoen vrij. Er kon uiteindelijk geen subsidie worden gegeven voor nog een ander deel van de lasten. Daardoor is een bedrag van € 0,5 miljoen niet besteed en viel vrij. Dat komt bij de al eerder geraamde vrijval van € 0,25 miljoen, zodat in totaal € 0,75 miljoen vrijviel.  

Werklandschappen van de toekomst
We reserveerden geld voor de uitvoering van de Green Deal met het Instituut voor Natuureducatie (IVN) voor de verduurzaming van bedrijventerreinen. De uitvoering die we in 2023 bijstelden, vindt plaats in 2025 t/m 2027. In 2024 besloten we welke bedrijventerreinen Living Lab en Ambassadeursterreinen worden. Op de Living Labs, die fungeren als een soort proeftuinen, wordt vooral onderzoek verricht en zullen uitvindingen worden getest.
Op de Ambassadeursterreinen zullen de geteste innovaties breed worden toegepast, zodat zij kunnen gaan gelden als inspirerende voorbeeldlocatie voor een Werklandschap van de Toekomst.
  
Omgevingsverordening
In 2024 voerden we een aantal wijzigingen door in de herzieningsronde van de Omgevingsverordening. Er was een kleine aanpassing in de regels voor het detailhandelsbeleid, waardoor de regels beter aansluiten bij de praktijk. Het ging vooral om uitzonderingen buiten het centrum en voor supermarkten buiten het winkelgebied van kleine dorps- of stadscentra. Voor het bedrijventerreinenbeleid gaat de wijziging om 2 zaken. De eerste is een uitbreiding van het sturingsinstrument ‘niet te transformeren bedrijventerreinen’. De tweede gaat om functiemenging. We voerden voor bedrijventerreinen strengere beschermingsregels in. Deze aanpassingen zijn belangrijk. We zorgen ermee dat er in de provincie ook in de toekomst voldoende ruimte is voor bedrijventerreinen van goede kwaliteit.

Bedrijventerreinenbeleid
We stelden de regionale bedrijventerreinenstrategie vast voor de bestuurlijke regio Holland Rijnland. In de strategie maakten we afspraken over het in balans brengen en houden van vraag en aanbod.
Met andere provincies startten we in 2024 met het maken van het afwegingskader om de grote ruimtevragers   zoals logistiek en datacenters te verdelen over Nederland. Om bedrijventerreinen (beleidslijn 3 – strategie bedrijventerreinen) klaar te maken voor de toekomst, gingen we door met onze ambassadeurs om de organisatiegraad op bedrijventerreinen te verhogen. Een goede samenwerking op een bedrijventerrein is essentieel om de kwaliteit en veiligheid van een bedrijventerrein te waarborgen. Bij de provincie werken 4 ambassadeurs die je als ondernemer of gemeente ondersteunen bij (nieuwe) samenwerkingen op bedrijventerreinen.

Verder:

• Organiseerden we samen met Heineken een masterclass over vergroening op bedrijventerreinen.
• Organiseerden we een overleg met parkmanagers om kennis te delen. Parkmanagers van bedrijventerreinen zorgen voor het beheer, de veiligheid en de ontwikkeling van een bedrijventerrein. Ze werken samen met ondernemers, gemeenten en andere partijen om het terrein aantrekkelijk, goed bereikbaar en duurzaam te houden. Parkmanagers coördineren bijvoorbeeld collectieve beveiliging, groenonderhoud en energiemaatregelen, en stimuleren samenwerking tussen bedrijven.
• Hielpen we mee met de uitvoering van het programma ‘Werklandschappen van de Toekomst’. Het doel van het programma is om bedrijventerreinen groener te maken.
• Gingen we aan de slag met de uitvoering van de Specifieke Uitkering (SpUk) van het Rijk om de organisatiegraad in de provincie te verhogen.
• Voerden we een evaluatie uit naar de subsidieregelingen ‘planvorming voor bedrijventerreinen’ en ‘verduurzaming bedrijventerreinen’. Met de evaluatie konden we de regelingen aanpassen en actueel houden.
• begonnen we met het bundelen van alle activiteiten van de provincie voor verduurzaming op bedrijventerreinen. Zo kunnen we de activiteiten beter afstemmen.
• Stelden Provinciale Staten € 3,8 miljoen beschikbaar voor een Verplaatsingsfonds. Dat fonds is bestemd voor bedrijventerreinen. We zijn in gesprek met het Rijk voor een financiële bijdrage aan dit fonds. Er komt tot nu toe vanuit het Rijk een keer € 2,3 miljoen beschikbaar voor een pilot in Zuid-Holland.

Kantoren
In 2023 is de Behoefteraming Kantoren opgesteld. In 2024 is de regio's gevraagd om met die raming, hun regionale kantorenvisies bij te stellen. Regionale kantorenvisies zijn afspraken tussen de bestuurlijke regio's in Zuid-Holland en de provincie over het aantal nieuw te bouwen kantoren en op welke plekken ze komen.  In 2025 ronden de regio’s dat af. Daarna worden de kantorenvisies vastgesteld door Gedeputeerde Staten.

Detailhandel
We voerden het ruimtelijk detailhandelsbeleid uit waarmee we bijdroegen aan goede en vitale stads- en dorpscentra.  We werkten het ruimtelijk detailhandelsbeleid bij via het Omgevingsbeleid. We werkten de cijfers bij voor de marktruimtebehoefte. Dat deden we op basis van de nieuwe koopstromengegevens. Dat is een onderzoek naar het koopgedrag van de inwoners van Zuid-Holland. Zo kunnen we zien hoe het koopgedrag zich ontwikkelt en wat de verhouding is tussen kopen in fysieke winkels en online. Op basis daarvan kan een inschatting gemaakt worden naar de behoefte aan fysieke winkels in de toekomst (de marktruimtebehoefte) Verder voerden we het plan Aanpak Winkelgebieden uit, onder andere door het organiseren van:

• 5 bijeenkomsten voor centrummanagers.
• 3 bijeenkomsten voor ambtenaren van het ministerie van Economische Zaken en andere collega's over het beter benutten van bedrijventerreinen in relatie tot ruimte in de brede binnenstad. Hierbij is besproken hoe bedrijven die voor hun geluid- geuroverlast niet op een bedrijventerrein hoeven te zitten, een plek kunnen krijgen in een binnenstad en zo daar bijdragen aan bestrijden leegstand en verlevendiging.
• Een retailcongres in het provinciehuis samen met de landelijke belangenorganisatie INretail en de Retailagenda (samenwerkingsverband van meerdere organisaties op het gebied van retail).

De provincie heeft een ‘ambassadeur winkelgebieden’. Deze bezocht 16 gemeenten en adviseerde over het aantrekkelijk maken en houden van winkelgebieden, over de aanpak van leegstand en de mogelijkheden van provinciale subsidie. We steunden de gemeenten Leiden, Voorschoten en Nissewaard bij de aanvraag van rijkssubsidie voor de Impulsaanpak Winkelgebieden.

De Human Capital Agenda Zuid-Holland wordt uitgevoerd door de Economic Board Zuid-Holland (EBZ). Als één van de partners van de EBZ ondersteunt de provincie Zuid-Holland de uitvoering van de HCA met financiële middelen, medewerkers en kennis.

De provincie Zuid-Holland:

• betaalde het programmateam van 4,4 fte;
• stelde een werkbudget beschikbaar van € 0,5 miljoen aan InnovationQuarter. Het team gebruikte dit onder meer voor communicatie, voor het delen van kennis tussen mensen die deelakkoorden voorbereiden en uitvoeren, voor het voorbereiden van nieuwe deelakkoorden en voor onderzoek;
• verhoogde het beschikbare budget voor de subsidieregeling Deelakkoorden Human Capital Zuid-Holland met € 3,7 miljoen van € 8,8 naar € 12,5 miljoen;
• subsidieerde het digitale platform Zuid-HollandInZicht.nl met informatie over de Zuid-Hollandse arbeidsmarkt.

In 2024 zijn er 10 nieuwe deelakkoorden afgesloten waaraan subsidie wordt gegeven. Er was veel aandacht voor communicatie. We organiseerden bijvoorbeeld twee grote evenementen, namelijk de MKB'ter Challenge (een prijsvraag over ideeën hoe mkb-bedrijven scholing van werknemers kunnen aanpakken) en de jaarlijkse bijeenkomst met alle partners van de HCA waarop de uitkomst van de evaluatie is besproken. Ook maakten we een serie podcasts over de toekomst van de arbeidsmarkt en zorgden we voor een vernieuwing van de website van de HCA. Verder werkten we een plan uit voor het opleiden van 2.000 extra technici voor de microchip-industrie in Zuid-Holland (Project Beethoven, deelplan Zuid-Holland). Hiervoor stelt het Rijk de komende jaren in totaal € 43 miljoen beschikbaar aan Zuid-Hollandse universiteiten en hbo- en mbo-scholen. Tot slot organiseerden we bijeenkomsten met mensen die de deelakkoorden voorbereiden en uitvoeren om kennis en ervaringen uit te wisselen.