Beleidsdoel 1-1 Krachtig openbaar bestuur

Wat deden wij als provincie in 2024 om te bouwen aan een beter openbaar bestuur in Zuid-Holland? Dat staat in het programma Beter Bestuur dat we in 2024 vaststelden voor deze collegeperiode. We trekken hierin samen op met gemeenten en waterschappen. Een aantal resultaten:

• Het college van Gedeputeerde Staten is in 2024 meer ‘naar buiten’ geweest. Zo waren er begin 2024 drie geslaagde ‘Zuid-Holland Ontmoet’-bijeenkomsten. Ook bezoekt het college regelmatig gemeenten en worden gemeenten op het provinciehuis uitgenodigd.
• Het directieteam sprak in 2024 met bijna alle gemeenten, regio’s, waterschappen en omgevingsdiensten over (gedeelde) uitdagingen. Dit leverde meer contact, onderling begrip, kortere lijnen en daarmee een betere samenwerking op. In 2024 is ook het secretarissennetwerk Zuid-Holland opgezet. Het doel is om elkaar makkelijker en beter te vinden en kennis te delen. Het netwerk organiseerde in 2024 twee bijeenkomsten.
• In 2024 werd het kennis- en netwerkplatform ‘Zuid-Holland Academie’ verder uitgebouwd. De Zuid-Holland Academie organiseert bijeenkomsten en webinars voor en samen met (vertegenwoordigers van) Zuid-Hollandse bestuurders, volksvertegenwoordigers en ambtenaren. Het doel: van elkaar leren en elkaar ontmoeten.
• Op 22 november organiseerde de provincie het jaarlijkse najaarscongres van de Vereniging van Zuid-Hollandse Gemeenten (VZHG) en de provincie Zuid-Holland. Het centrale thema hiervan was 'brede welvaart'.   
• Ook in 2024 stonden de decentrale overheden onder grote druk. Voor en na de kabinetsformatie bracht de provincie de (financiële) positie van decentrale overheden onder de aandacht bij het Rijk. De provincie pleitte voor betere bestuurlijke verhoudingen tussen centrale en decentrale overheid en vroeg aandacht voor de financiële verhoudingen. De provincie blijft beide onderwerpen onder de aandacht brengen. Dit gebeurt onder meer in het Interprovinciaal Overleg (IPO). De provincie wijst bijvoorbeeld op de gevolgen van de daling van de algemene uitkering, ook wel het ‘ravijnjaar’ genoemd, voor gemeenten en het financieel toezicht. Verder werkt de provincie in IPO-verband mee aan de uitwerking van het beleidskader decentraal bestuur van het ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Dit gaat over het opstellen van criteria voor het geven van taken aan andere overheden.
• Samen met gemeenten is gekeken naar hun financiële taken en rollen. We hebben over en weer goede voorbeelden gedeeld van financieel beleid. Ook zijn ambtelijke kennissessies ‘Focus op Financiën’ georganiseerd, bijvoorbeeld over bezuinigingen.
• Er zijn vanuit onze provincie zes aanvragen voor een Regio Deal ingediend bij het Rijk in 2024. De provincie heeft deze aanvragen ondersteund, onder meer door met een brief aan de minister van BZK onze steun uit te spreken.
• De herijking van de subsidieregeling Interbestuurlijke Samenwerking en de ontwikkeling van het leerinstrument ‘De spiegel’ lopen uit qua planning en worden in 2025 afgerond.

Lobby en Europa
Twee zaken stonden centraal bij de lobby in Brussel in 2024. Het afronden van lopende wetgevingstrajecten en de voorbereiding op de inzet richting de nieuwe Europese Commissie. Op 20 juni 2024 heeft het Comité van de Regio’s, de vertegenwoordiging van regio’s en steden in de Europese Unie,   een adviesrapport uitgebracht richting de Europese Commissie over ’De toekomst van het gemeenschappelijk landbouwbeleid’. De gedeputeerden Mariëtte van Leeuwen (Zuid-Holland) en Egbert van Dijk (Drenthe) zijn samen dossierhouder Agrofood. Namens de twaalf provincies hebben zij  input en amendementen geleverd voor het adviesrapport. Dit gebeurde samen met  burgemeester Ellen Nauta (Hof van Twente) namens de VNG.
De belangrijkste punten die Gedeputeerde Van Leeuwen heeft ingebracht zijn:

• zorgen voor voedselzekerheid en marktstabiliteit.
• vereenvoudigen van het EU Gemeenschappelijk Landbouw Beleid (GLB  ) en zorgen voor een eerlijke verdeling van de middelen om de landbouw van de toekomst te ondersteunen.
• versnellen van de transitie naar duurzame landbouw.
• bewegen naar een voedselsysteem voor gezonde mensen en een gezonde planeet.

Op 6 juni 2024 vonden de Europese Parlementsverkiezingen plaats. De politieke visie van commissievoorzitter Von der Leyen voor de nieuwe Europese Commissie staat in haar ‘Political Guidelines for the Next European Commission 2024-2029’. Belangrijkste punten zijn duurzame welvaart en concurrentievermogen.  Ook is er veel aandacht voor  defensie en veiligheid. Ook de provincie Zuid-Holland maakte zich in 2024 sterk voor duurzame welvaart en concurrentievermogen. Zij vroeg aandacht  voor de circulaire transitie van de chemische industrie en bio-economie. Dit doet de provincie vanuit de samenwerking van de twaalf provincies in Brussel: het Huis van de Nederlandse Provincies (HNP).   

Ook zette de provincie zich in voor verschillende Europese samenwerkingsverbanden, het HNP, de Randstadsamenwerkingen en voor bilaterale en overkoepelende netwerken. Enkele activiteiten:

• Een werkbezoek aan Noordrijn-Westfalen rond verschillende wateropgaven zoals lozingen en de Kaderrichtlijn water.
• Een bezoek aan Bremen voor de samenwerking rond ruimtevaart.
• Een werkbezoek van Gedeputeerde Staten en een deel van Provinciale Staten aan Brussel tijdens de Europese Week van de Steden en Regio’s waarin zij de banden versterkten met onze EU- relaties.  
• Gedeputeerde Van Leeuwen was actief in het Conference of Peripheral Maritime Regions (CPMR) netwerk. In dit netwerk vroeg zij aandacht voor de toekomst van het EU cohesiebeleid dat zich richt op het vergroten van de concurrentiekracht en de werkgelegenheid in de regio.   
• De provincie organiseerde tijdens de European Green Week een evenement rondom PFAS om de PFAS-problematiek hoog op de agenda te houden.

De invloed van de EU-subsidies op onze regio is niet te onderschatten. In de paragraaf EU-subsidies staat meer informatie over de waarde van EU-middelen en over de rollen die de provincie heeft in EU-programma’s.

Inzet buiten Europa
In lijn met de internationale strategie 2024-2027 heeft de provincie vraaggericht een aantal activiteiten georganiseerd met partners buiten Europa. Bij deze activiteiten draaide het om het bevorderen van handel en het delen van kennis. In 2024 vonden de meeste activiteiten met regio’s in China plaats. In mei 2024 vond er een bestuurlijke handelsmissie naar de Chinese provincie Hebei en Shandong plaats. De kosten met betrekking tot de relatie met China in 2024 (vallend binnen de Beleidsprestatie 1-1-2 en Beleidsdoel 4-1) waren € 150.035,-. Ook zijn er delegaties uit Japan en Marokko ontvangen.

Commissaris van de Koning
De commissaris van de Koning (cdK) voerde in 2024 zijn rijkstaken uit. De cdK legt voor de uitvoering van deze taken en bevoegdheden verantwoording af aan de minister van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Daarbij heeft de cdK als Rijksorgaan in 2024 5 keer de Provinciale Regietafel Migratie en Integratie bijeengeroepen en in het najaar het provinciaal verslag naar de minister van Asiel en Migratie gestuurd waarin te lezen is hoe de gemeenten in Zuid-Holland invulling geven aan de asielopgave.

Wet open overheid
Ook in 2024 kregen wij regelmatig ingewikkelde en/of politiek-bestuurlijk gevoelige Woo-verzoeken (Wet open overheid). Deze verzoeken zijn vaak uitgebreid. Er zijn ook de gewone Woo-verzoeken. Bij elkaar opgeteld betekent het dat het (digitale) Woo-proces telkens moet worden bijgesteld en verbeterd. Daarmee kunnen wij deze verzoeken snel en effectief behandelen.

In 2024 zijn er verbeteringen doorgevoerd:

• Het Woo-proces rond complexe en/of politiek-bestuurlijk gevoelige Woo-verzoeken is verbeterd. Zo zorgen wij ervoor dat we GS tijdens het proces regelmatig op de hoogte houden.
• We hebben standaardbrieven aangepast naar B1-taalniveau zodat de provincie begrijpelijk communiceert naar en voor iedereen.
• Er zijn softwarepakketten bekeken en getest die het Woo-proces kunnen ondersteunen. Denk bijvoorbeeld aan het weghalen van persoonsgegevens in documenten, aan termijnbewaking en aan documentanalyses.

Public Affairs
In 2024 is de rol van Public Affairs uitgebreid. Elke week worden het college en de organisatie geïnformeerd over de ontwikkelingen in en rondom politiek Den Haag. Er zijn zogeheten ‘position papers’ geschreven. Daarin staat welke standpunt de provincie inneemt bij verschillende dossiers, en waarom. Deze ‘position papers’ zijn de basis voor een strategische lobbyagenda die we in 2025 verder invullen.

Versterken externe samenwerking:
In 2024 hebben we vaker de strategische samenwerking gezocht met externe partijen zoals de Economic Board Zuid-Holland, de Vereniging Nederlandse Gemeenten en diverse belangenverenigingen. Door samen op te trekken staan we sterker op thema’s als energie, mobiliteit en economie.

Vergroten zichtbaarheid in de Tweede Kamer
In december 2023 is de nieuwe Tweede Kamer geïnstalleerd. Daarom hebben we vooral in het begin van 2024 veel tijd besteed aan het opbouwen van de relatie met nieuwe Kamerleden. We hebben bijvoorbeeld een Zuid-Hollandse bijeenkomst georganiseerd met Kamerleden. Dit deden we in aanloop van een plenair Kamerdebat. Aanleiding voor de bijeenkomst was het rapport van de Onderzoeksraad voor Veiligheid, Industrie en Omwonenden. Hierbij was Chemours een van de onderzochte bedrijven. Ook waren er gesprekken en werkbezoeken met Kamerleden waarbij thema’s als wonen en warmte-energie centraal stonden. Dit zijn twee belangrijke thema’s in Zuid-Holland. Ook deden gedeputeerden mee met meerdere rondetafelgesprekken in de Tweede Kamer. Het resultaat van al deze inspanningen: meerdere voorstellen waar wij voor gepleit hebben, zijn aangenomen in de Kamer.

Verder organiseerden we een lunch met Zuid-Hollandse Kamerleden. Daarmee maakten we onze relatie sterker met Kamerleden die een binding hebben met de provincie. Ook in Interprovinciaal verband vroegen we in politiek Den Haag aandacht voor de belangen van de provincies. Dit deden we bijvoorbeeld in de discussie rondom het Landelijk Gebied.

Samen met de Zuid-Holland Academie organiseerde de provincie evenementen en workshops rond het Toekomstonderzoek 'Publieke Platformen'. Het onderwerp: de impact van technologie, data en AI. Ruim vijfhonderd ambtenaren, raadsleden, statenleden en andere geïnteresseerden kwamen naar deze evenementen en workshops. Door het onderzoek kregen we een investering van het landelijke Innovatiebudget om een publiek platform te ontwikkelen, Polis NL. Door samen te werken met kennispartners, de Interprovinciale Ethische Commissie en onze interne Ethische Denktank zijn collega’s zich meer bewust van digitale publieke waarden.

De provincie had de leiding in het proces van de Herziening 2024 en bij de voorbereidingen voor de Herziening 2025. Dit deed de provincie door:

Participatie en consultatie
We organiseerden een Open Huis en een adviesronde via internet om belanghebbenden en medeoverheden te betrekken bij de Herziening 2024 en 2025. De Participatieverordening werd opgesteld en vastgesteld. En we bedachten een heldere structuur voor participatie bij beleidsprocessen.

Onderzoek en monitoring
We hebben onderzoek laten uitvoeren naar de gevolgen voor de omgeving van windenergie in de RES-regio Alblasserwaard. RES staat voor Regionale Energie Strategie. De Alblasserwaard is een van de dertig energieregio’s in Nederland. In een energieregio werken gemeenten, waterschappen, provincies en andere belanghebbenden samen. In het kader van Herziening 2025 is een Notitie Reikwijdte en Detailniveau geschreven. We zijn begonnen met het maken van de Omgevingseffectrapportage (MER). Specifieke trajecten zijn ondersteund zoals Gnephoek, Lansingerland, Oasen en Dunea. Zoals elk jaar is de Monitor Leefomgeving bijgewerkt en gepubliceerd.

Beleidscyclus en evaluatie
Beleid wordt regelmatig beoordeeld in een zogeheten ‘beleidsevaluatie’. In 2024 hebben we meerdere van deze beleidsevaluaties begeleid, zoals geagendeerd op periodiek geactualiseerde de langetermijnagenda. We hebben collega’s geholpen bij het schrijven van beleidstheorieën en meetbare indicatoren. Ook werken we eraan om de beleidscyclus en de Planning- en Control-cyclus beter op elkaar af te stemmen. Dat werkt efficiënter.

Datagericht werken
Kunnen we binnen onze organisatie beter en efficiënter werken met data als basis, het zogeheten ‘datagedreven werken’? De mogelijkheden daarvoor zijn in 2024 verder onderzocht. Beleid is gepubliceerd via het Digitale Stelsel Omgevingswet (DSO). Ook maakten we kaartmateriaal voor gebiedsgericht beleid. Dat kan bijvoorbeeld gebruikt worden bij specifieke, regionale plannen.

Overheden werken samen binnen het samenwerkingsverband Regionale Informatie Expertise Centrum (RIEC). Doel is om oneigenlijke druk en criminaliteit te voorkomen en te bestrijden. Drie thema’s krijgen bij de provincie extra aandacht: ondermijning in het buitengebied, een weerbaar en integer ambtelijk apparaat en bestuur van onze eigen organisatie alsook de Zuid-Hollandse gemeenten en Bibob.

Provinciale opgaven
Dit jaar faciliteerde de provincie verschillende kennis- en netwerksessies over ondermijning in de land- en glastuinbouw en op bedrijventerreinen. De provincie maakt voor verschillende gemeenten risicoanalyses van het buitengebied. Met die informatie kunnen interventies en integrale controles gerichter worden ingezet.

Interne weerbaarheid
Verder is ingezet op de interne bewustwording op het thema weerbaarheid van onze medewerkers. Zo is het thema weerbaarheid van medewerkers een vast onderdeel in het inwerkprogramma van nieuwe medewerkers. Verder is in april 2024 de eerste editie van de ‘Dag van de Weerbaarheid’ georganiseerd voor de gehele organisatie. Het doel was om medewerkers bekender te maken met de thema’s weerbaarheid, ondermijning en integriteit. Iedereen kon naar de Roadshow van het RIEC op het binnenplein. Er waren workshops en thema-experts en GS stonden klaar om vragen van bezoekers te beantwoorden

Coördinatie impulsgelden BZK
In het bijzonder was er aandacht voor de interne weerbaarheid van (kleinere) Zuid-Hollandse gemeenten met behulp van de daarvoor bedoelde gelden van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties. Dit is in 2024 onder andere besteed aan het organiseren van een reeks bestuurlijke dinersessies over weerbaarheid met burgemeesters, gemeentesecretarissen en partners. Tevens is een samenwerking opgestart met Bureau Integriteit van gemeente Rotterdam om Zuid-Hollandse gemeenten te ondersteunen en adviseren op het thema (bestuurlijke) integriteit, eveneens om als provincie van hun expertise te leren ten behoeve van onze eigen organisatie.

Bibob
De provincie wil niet dat mensen misbruik maken van de provinciale faciliteiten en regelgeving, zoals subsidies of vergunningen. Om dat te bereiken, past de provincie onder meer de Wet Bibob toe. Wet Bibob staat voor ‘Bevorderen integriteitsbeoordelingen door het openbaar bestuur’. Er was in 2024 veel contact met de betrokken opgaven (subsidies, bedrijfsvoering en grondzaken). Het doel daarvan was hen bewust te maken van de risico’s van (infiltratie door) georganiseerde criminaliteit en het treffen van beheersmaatregelen. Met beheersmaatregelen maak je de kans zo klein mogelijk dat er ongewenste situaties ontstaan. Het thema Bibob wordt ook behandeld in het vernieuwde inwerkprogramma voor nieuwe medewerkers.

Samen met het RIEC Den Haag organiseerden we het Landelijk Bibob congres 2024. Hier deelden bestuurders en Bibob-medewerkers uit het hele land hun kennis. Ook organiseerden we een bijeenkomst voor alle provincies en een aantal RIEC’s. We bespraken hoe de provincie met name kleinere gemeenten en Omgevingsdiensten beter kan ondersteunen bij het toepassen van de wet.
In 2024 begonnen we met de herziening van de beleidsregel Wet Bibob. We spraken met alle belanghebbenden binnen de organisatie en de Omgevingsdiensten. Doel is om in 2025 te komen tot een nieuw beleid waar iedereen het mee eens is.

Interprovinciaal Overleg (IPO)
Het afgelopen jaar nam gedeputeerde Berend Potjer namens Zuid-Holland deel aan het IPO-bestuur dat elke maand vergadert. Voormalig cdK van Zuid-Holland Jaap Smit was ook de IPO-voorzitter. Het IPO heeft in 2024 de slagkracht van de vereniging vergroot. Er is een nieuwe Planning en Control-cyclus (P&C-cyclus). De tussenrapportage vervangt de Voorjaars- en Najaarsnota. Het IPO ging langs bij alle twaalf provincies voor een gesprek over welke zaken goed gingen en wat er beter kon. Het IPO gebruikt deze informatie om het proces rondom de bestuursvergaderingen en de bestuurlijke en ambtelijke adviescommissies (BAC’s en AAC’s) te verbeteren.